انتخاب سبد پروژه بر اساس اصول توسعه پایدار

انتخاب مجموعه ی صحیحی از پروژه ها، تصمیمی مهم و حیاتی برای بسیاری از سازمان های پروژه محور است تا با توجه به محدودیت های موجود (منابع، زمان و ...) و محیط های رقابتی، سازمان ها را قادر به دستیابی به اهداف خود سازند. روش های بسیار زیادی برای انتخاب سبد پروژه وجود دارد، از روش-های آسانی همچون چک لیست و مجموع وزنی ساده تا برنامه نویسی های پیچیده ریاضی برای حل این نوع مسائل استفاده شده است. تعداد زیادی از روش های موجود، از معیارهای مالی برای انتخاب سبد بهره می گیرند و تجزیه وتحلیل اقتصادی رایج ترین معیار مورد استفاده می باشد. از آنجا که نتایج و پیامدهای حاصل از پروژه، دارای اثرات کوتاه مدت و بلند مدت بر روی شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی است توسعه پایدار در نظر گرفتن هر دو عامل مالی و غیرمالی را پیشنهاد می دهد. توجه به اصول توسعه پایدار و در نظر گرفتن معیارهای اجتماعی و زیست محیطی در کنار معیارهای اقتصادی، موجب انتخاب سبدی پایدار و متوازن می گردد. با توجه به اهمیت این موضوع، تمرکز این پایان نامه بر استفاده از اصول توسعه پایدار در فرآیند انتخاب سبد پروژه است. از این رو، در ابتدا معیارها و شاخص هایی برای انتخاب سبد پروژه بر مبنای سه بعد پایداری (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) شناسایی شدند. در این پژوهش از یک رویکرد سه مرحله ای برای شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی شاخص ها استفاده گردید. بر اساس این رویکرد، معیارها و شاخص های پایداری با مطالعه و بررسی پژوهش های انجام شده جمع آوری شدند سپس بر اساس یک ساختار شکست پایدار طبقه بندی گردیدند. در مرحله سوم این شاخص ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی اولویت بندی گردیدند. به همین منظور از پرسش نامه برای جمع آوری دیدگاه های خبرگان در حوزه پروژه در مورد اهمیت شاخص های شناسایی شده استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، مهم ترین شاخص ها از بین 39 شاخص شناسایی شده عبارت اند از: دوره بازگشت سرمایه (pbp)، ایمنی و سلامت کارگران، هم راستایی با خواسته ها و نیازهای مشتریان، رضایتمندی مشتریان، هم راستایی با قوانین و مقررات حاکم محیطی، ایمنی و سلامت مشتریان، ارتقاء قابلیت ها و توانمندی های نیروهای انسانی شرکت، وجود زیرسیستم های اساسی جهت اجرا، آلودگی آب، آلودگی خاک. در ادامه مدلی برای انتخاب سبد پروژه پیشنهاد داده شده است. این مدل از سه مرحله ی غربال اولیه، ارزیابی پروژه ها و انتخاب سبد پروژه تشکیل شده است. در مرحله اول از روش چک لیست برای حذف پروژه هایی که هم راستا با استراتژی های سازمان نیستند، استفاده شده است. در مرحله دوم با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و بر اساس شاخص های پایداری شناسایی شده، پروژه ها ارزیابی می گردند. در مرحله آخر با استفاده از یک مدل برنامه ریزی آرمانی صفر و یک و با توجه به اوزان به دست آمده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و همچنین اهداف سازمان و محدودیت های موجود، سبدی از پروژه ها انتخاب می گردد.